Interview Barbara Ellison

‘Ik was altijd ‘in between things’’, zegt Barbara Ellison (Ierland, 1973) over haar artistieke carrière. Opgegroeid in een muzikaal gezin waarin veel klassieke en Ierse volksmuziek klonk, besloot ze op haar zestiende naar de kunstacademie te gaan. Hoewel ze was gespecialiseerd in beeldhouwen, kreeg ze een baan bij het eerste instituut in Ierland dat was toegespitst op nieuwe media. ‘In de jaren negentig gaf ik lezingen en workshops aan kunstenaars over de technologische ontwikkelingen.’

Totdat ze een werk hoorde van Donnacha Dennehy, die videobeelden combineerde met stadsgeluiden en akoestische instrumenten. Dat vond ze zo inspirerend dat ze besloot de master Music and Media aan het Trinity College in Dublin te volgen: ‘Daar begon ik met componeren en raakte mijn beeldende werk weer op de achtergrond. De stap naar sonologie in Den Haag was heel natuurlijk, maar een doorsnee sonologiestudent werd ik niet. Het interessantst vond ik het contact met de muziekstudenten aan het conservatorium.’

‘Het keerpunt was toen ik werd uitgenodigd om in een oude watermolen in Rotterdam iets te maken. Ik had zes musici en een stel microfoons om de geluiden en de ruimte mee te versterken. Er lagen betonnen blokken en met metalen spaken kerfde ik daar cirkels in. Dat bleek een vreemde, onwereldlijke klankstroom op te leveren. Door het geluid te versterken ontstond een ritualistische performance. Op dat moment wist ik dat ik daarmee wilde doorgaan: een geheimzinnige klankwereld én direct contact met het materiaal.’

En zo vond Ellison haar eigen onderwerp, de zogeheten Sonic Phantoms. Het zijn spoken of geesten – klankillusies die oprijzen uit het klankmateriaal. Ze spreekt van Vocal Phantoms als de stem de basis is, van Natural Phantoms als ze natuuropnamen gebruikt, van Harp Phantoms als de harp het uitgangspunt is (zoals bij haar samenwerking met de experimentele harpist Rhodri Davies), enzovoorts.

‘Deze stukken hebben een paar gemeenschappelijke karakteristieken: repetitie, volharding, het accentueren van bepaalde patronen en noise-velden, een extra laag die een gevoel van ambiguïteit veroorzaakt. Ik beschik zo over een weefsel waaruit ik draden kan trekken die een ‘phantasmatic quality’ hebben. Na verloop van tijd duikt zo’n phantom op. In een van de harpstukken klinkt een repetitief patroon, maar opeens hoor je bijvoorbeeld een woord! Dat komt door de herhaling, door de ruis die een ambigue sfeer schept en doordat je brein geneigd is iets betekenisvols toe te kennen aan ondefinieerbare signalen. Als je dan een kleine hint krijgt, ga je stemmen horen’, zegt Ellison, die de luisteraar in een nieuwe klankomgeving binnenvoert. In between worlds!

U hoort het werk van Barbara Ellison tijdens Festival Dag in de Branding op 26 mei om 15.00 uur in de Nieuwe Kerk en om 17.00 uur in The Grey Space.